سرگیجه در بیماران پارکینسونی : علل، تشخیص و درمان

بیماری پارکینسون یکی از رایج‌ترین اختلالات عصبی است که عمدتاً باعث بروز مشکلات حرکتی می‌شود. این بیماری به دلیل کاهش سلول‌های تولیدکننده دوپامین در جسم سیاه مغز به وجود می‌آید و علائمی چون لرزش، سختی عضلات و کندی حرکت را ایجاد می‌کند.

اما علاوه بر این نشانه‌های حرکتی، برخی بیماران پارکینسونی نیز از علائم غیرحرکتی مانند سرگیجه رنج می‌برند که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد. در کلینیک شنوایی سنجی و تعادل سپهر در رشت، ما به بررسی دقیق این علل و ارائه راهکارهای تشخیصی و درمانی برای کمک به بیماران مبتلا به سرگیجه ناشی از پارکینسون می‌پردازیم.

تعریف سرگیجه در بیماران پارکینسونی

سرگیجه یکی از شکایات شایع در بیماران پارکینسونی است و ممکن است به صورت احساس عدم تعادل، چرخش، سبکی سر یا ناپایداری توصیف شود. سرگیجه می‌تواند فعالیت‌های روزمره بیمار را به شدت تحت تأثیر قرار داده و خطر افتادن و آسیب‌های فیزیکی را افزایش دهد. این وضعیت ممکن است به دلایل مختلفی در بیماران پارکینسونی بروز کند که شامل عوامل مرتبط با خود بیماری و همچنین عوامل خارجی مانند داروها یا مشکلات فشار خون می‌شود.

علل سرگیجه در بیماران پارکینسونی

علل سرگیجه و گیجی از علائم رایج و اغلب نادیده گرفته‌شده در بیماران مبتلا به پارکینسون (PD) هستند که رسیدگی به آن‌ها می‌تواند تأثیر چشمگیری بر مدیریت این بیماری داشته باشد. در صورت تجربه علائمی مانند احساس چرخش، ضعف یا عدم تعادل، ضروری است که این موضوع به پزشک اطلاع داده شود، چرا که استراتژی‌های درمانی هدفمندی برای کنترل آن‌ها وجود دارد.

در بیماری پارکینسون، اختلال در عملکرد سیستم دهلیزی گوش داخلی که برای تعادل و جهت‌یابی فضایی حیاتی است، می‌تواند منجر به بروز سرگیجه و گیجی شود. تحقیقات نشان داده‌اند که شیوع سرگیجه در افراد مبتلا به پارکینسون تقریباً دو برابر افراد عادی است. در کلینیک شنوایی و تعادل سپهر، با استفاده از تجهیزات پیشرفته در شهر رشت، تشخیص دقیق علل سرگیجه در بیماران پارکینسونی انجام می‌شود و برنامه‌های درمانی شخصی‌سازی‌شده ارائه می‌گردد.

علل سرگیجه در بیماران پارکینسونی می‌تواند به دسته‌های مختلف تقسیم شود که در ادامه به طور مفصل بررسی می‌شوند:

 1. افت فشار خون وضعیتی (ارتوستاتیک)

افت فشار خون وضعیتی، یا افت فشار خون ارتوستاتیک، یکی از مهم‌ترین و شایع‌ترین علل سرگیجه در بیماران پارکینسونی است. در این حالت، وقتی بیمار به‌طور ناگهانی از حالت نشسته یا خوابیده به حالت ایستاده تغییر وضعیت می‌دهد، فشار خون به‌سرعت افت می‌کند و منجر به سرگیجه، سبکی سر، تاری دید و حتی غش می‌شود.

افت فشار خون وضعیتی در بیماران پارکینسونی به دلیل اختلال در عملکرد سیستم عصبی خودمختار (اتونومیک) ایجاد می‌شود. این سیستم به تنظیم فشار خون و عملکرد قلب کمک می‌کند، اما در بیماران پارکینسونی به دلیل تخریب نواحی خاصی از مغز، عملکرد این سیستم مختل می‌شود. در نتیجه، بدن به‌طور مؤثر قادر به تنظیم فشار خون در تغییر وضعیت‌ها نیست.

 2. اختلالات سیستم وستیبولار

سیستم وستیبولار مسئول حفظ تعادل و آگاهی از موقعیت بدن در فضا است. در برخی از بیماران پارکینسونی، اختلالات در عملکرد سیستم وستیبولار می‌تواند به سرگیجه و عدم تعادل منجر شود. این اختلالات ممکن است به دلیل تغییرات مرتبط با سن، آسیب‌های محیطی و تأثیرات جانبی داروها رخ دهد.

3. مشکلات قلبی و عروقی

بیماران پارکینسونی ممکن است به دلیل مشکلات قلبی و عروقی، از جمله نارسایی قلبی، آریتمی یا اختلال در جریان خون به مغز، دچار سرگیجه شوند. این مشکلات می‌تواند به کاهش خون‌رسانی به مغز منجر شده و احساس سرگیجه و ناپایداری ایجاد کند.

 4. عوارض جانبی داروها

داروهای مختلفی که برای کنترل علائم پارکینسون تجویز می‌شوند، ممکن است عوارض جانبی‌ای مانند سرگیجه ایجاد کنند. به‌ویژه داروهای دوپامینرژیک (مانند لوودوپا) که برای بهبود حرکت در بیماران پارکینسونی استفاده می‌شوند، می‌توانند باعث افت فشار خون یا اختلالات تعادلی شوند. همچنین، داروهای ضدافسردگی، ضد اضطراب و خواب‌آور نیز ممکن است با تأثیر بر سیستم عصبی مرکزی، منجر به سرگیجه شوند.

 5. اختلالات حرکتی و عدم تعادل

بیماری پارکینسون به دلیل تأثیرات خود بر سیستم حرکتی بدن، می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند اختلالات تعادلی شود. بیماران ممکن است به دلیل سفتی عضلانی و کندی حرکتی نتوانند تعادل خود را به خوبی حفظ کنند و در نتیجه احساس سرگیجه و ناپایداری داشته باشند. این مشکل به‌ویژه در مراحل پیشرفته‌تر بیماری شایع‌تر است.

 6. اضطراب و افسردگی

بیماران پارکینسونی اغلب دچار علائم روانی مانند اضطراب و افسردگی می‌شوند. این مشکلات روانی می‌توانند منجر به احساس سرگیجه شوند. اضطراب ممکن است باعث تنفس سریع و کم‌عمق (هیپرونتیلاسیون) شود که می‌تواند باعث سرگیجه و سبکی سر گردد. همچنین، افسردگی و استرس می‌توانند تأثیرات نامطلوبی بر عملکرد عمومی مغز و تعادل بیمار بگذارند.

 تشخیص سرگیجه در بیماران پارکینسونی

تشخیص سرگیجه در بیماران مبتلا به پارکینسون نیازمند ارزیابی تخصصی و جامع توسط پزشک است. روش‌های زیر برای بررسی علت سرگیجه این بیماران به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند:

1. بررسی تاریخچه پزشکی و دارویی:

با مرور سوابق پزشکی و بررسی داروهای مصرفی بیمار، پزشک به شناسایی عواملی که ممکن است سرگیجه را تحریک کنند، می‌پردازد. مصرف داروهای خاص یا تغییرات در برنامه درمانی می‌تواند دلیل سرگیجه باشد و شناسایی این موارد به اصلاح درمان کمک می‌کند.

• اندازه‌گیری فشار خون در حالت‌های مختلف:

 برای تشخیص افت فشار خون وضعیتی که یکی از علل شایع سرگیجه در بیماران پارکینسونی است، پزشک فشار خون را در موقعیت‌های مختلف (نشسته، خوابیده، و ایستاده) اندازه‌گیری می‌کند. افت ناگهانی فشار خون در وضعیت ایستاده می‌تواند این اختلال را تأیید کند.

• تست‌های تعادل و عملکرد سیستم وستیبولار:

 تست‌های وستیبولار مانند ویدئو نیستاگموگرافی (VNG) یا آزمون‌های تعادلی، به ارزیابی عملکرد سیستم تعادل و تشخیص ناهنجاری‌های مرتبط کمک می‌کنند. این تست‌ها امکان بررسی دقیق‌تر و شناسایی اختلالات تعادلی در بیماران پارکینسون را فراهم می‌کنند.

• الکتروکاردیوگرافی (EKG) و آزمایشات قلبی:

 در صورتی که پزشک به وجود مشکلات قلبی مشکوک شود، برای بررسی عملکرد قلب و احتمال تأثیر آن بر سرگیجه، آزمایش‌های قلبی انجام می‌شود. اختلالات قلبی می‌توانند منجر به کاهش خون‌رسانی به مغز و بروز علائم سرگیجه شوند.

در کلینیک شنوایی سنجی و سرگیجه سپهر رشت، این فرآیند تشخیصی با بهره‌گیری از تجهیزات تخصصی انجام می‌گیرد تا دلایل بروز سرگیجه در بیماران پارکینسون به‌دقت شناسایی و درمان مناسب ارائه شود.

درمان سرگیجه در بیماران پارکینسونی

دلایل متعددی برای سرگیجه و گیجی وجود دارد، برخی از آنها به طور مستقیم به پارکینسون مرتبط هستند، در حالی که برخی دیگر هیچ ارتباطی ندارند. دلایل غیرمرتبط با پارکینسون ممکن است شامل اضطراب، کم آبی بدن، آنفولانزا، میگرن یا بیماری های قلبی باشد. شناسایی علت اصلی برای رسیدگی موثر به آن ضروری است.

درمان سرگیجه در بیماران پارکینسونی بستگی به علت اصلی آن دارد. درمان‌ها ممکن است شامل داروها، تغییرات در سبک زندگی و تمرینات تعادلی باشد. در ادامه برخی از راهکارهای درمانی مهم آورده شده است:

1. درمان افت فشار خون وضعیتی

افزایش مصرف مایعات و نمک: یکی از راه‌های ساده برای مقابله با افت فشار خون، افزایش مصرف مایعات و نمک است. این کار به افزایش حجم خون و بهبود فشار خون کمک می‌کند.

پوشیدن جوراب‌های فشاری: این جوراب‌ها به بهبود جریان خون و جلوگیری از افت فشار خون کمک می‌کنند.

تغییرات تدریجی در وضعیت بدن: بیماران باید به‌جای تغییر ناگهانی وضعیت از نشسته به ایستاده، به تدریج بلند شوند تا از افت فشار خون جلوگیری شود.

 2. تنظیم داروها

در صورتی که داروهای پارکینسون عامل سرگیجه باشند، پزشک ممکن است دوز داروها را تنظیم کند یا داروهای جدیدی تجویز کند که عوارض جانبی کمتری داشته باشند.

 3. تمرینات تعادلی و توانبخشی وستیبولار

تمرینات تعادلی و توانبخشی وستیبولار به بیماران کمک می‌کند تعادل خود را بهبود بخشند و علائم سرگیجه را کاهش دهند. این تمرینات شامل حرکات مختلف چشم، سر و بدن است که به تطابق مغز با سیگنال‌های تعادلی جدید کمک می‌کند.

 4. درمان اضطراب و افسردگی

درمان‌های روان‌شناختی و داروهای ضد اضطراب و ضد افسردگی ممکن است به بهبود علائم سرگیجه در بیمارانی که از اضطراب و افسردگی رنج می‌برند، کمک کند.

 5. داروهای ضد سرگیجه

داروهایی مانند بتاهیستین یا مکلیزین ممکن است برای کنترل علائم سرگیجه تجویز شوند. این داروها به‌ویژه در بیمارانی که سرگیجه شدید و ناپایداری دارند، مؤثر هستند.

نتیجه‌گیری

سرگیجه در بیماران پارکینسونی یکی از علائم شایع است که ممکن است ناشی از چندین عامل مختلف باشد، از جمله افت فشار خون وضعیتی، اختلالات وستیبولار، مشکلات قلبی و عروقی، عوارض جانبی داروها، یا حتی اضطراب و افسردگی. تشخیص علت دقیق سرگیجه نیاز به ارزیابی دقیق و جامع توسط پزشک متخصص دارد. با درمان مناسب و دقیق، بسیاری از بیماران می‌توانند بهبود قابل توجهی در علائم سرگیجه خود تجربه کنند و کیفیت زندگی‌شان به میزان زیادی ارتقا یابد.

با توجه به پیشرفت‌های اخیر در تحقیقات، رابطه بین اختلالات دهلیزی و علائم غیرحرکتی در بیماران پارکینسون بیشتر نمایان شده است. این تحقیقات نویدبخش رویکردهای درمانی جدید و هدفمند هستند که می‌توانند چالش‌های دهلیزی و غیرحرکتی بیماران را به‌طور همزمان برطرف کنند. به‌این‌ترتیب، افزایش آگاهی و شناخت از این علائم و درمان‌های مرتبط با آنها می‌تواند به بهبود وضعیت بیماران کمک کند و کیفیت زندگی آنان را به طرز چشمگیری افزایش دهد.

در مرکز شنوایی سنجی و تعادل سپهر رشت ، تشخیص و درمان سرگیجه و مشکلات تعادلی در بیماران پارکینسونی با استفاده از تجهیزات پیشرفته و روش‌های تخصصی انجام می‌شود. اگر شما یا کسی از اطرافیانتان دچار سرگیجه هستید، مشاوره و پیگیری پزشکی می‌تواند در مدیریت بهتر علائم و بهبود کیفیت زندگی شما مؤثر باشد.

سوالات متداول درباره سرگیجه در بیماران پارکینسونی